آشنایی با انواع قالب بتن؛ مقرون به صرفه‌ترین نوع قالب بتن
قالب بتن، ابزاری موقتی یا دائمی است که از آن جهت ساخت سازه‌های بتنی استفاده می‌شود. این وسیله منجر به سفت شدن بتن و شکل‌دهی به آن می‌شود به این صورت که بتن تازه که شامل ترکیبی از سیمان تازه، آب و غیره هست پس از آماده شدن درون قالب بتن ریخته شده و تا رسیدن به مقاومت کافی درون همان قالب باقی می‌ماند و شکل قالب را به خود می‌گیرد. این قالب‌های بتنی علاوه بر ساختِ سازه‌های بتنی در شکل‌ها و انواع مختلف، باعث کاهش احتمال ترک خوردگی و شکستن بتن نیز می‌شوند. این چهارچوب نگهداری از بتن در انواع مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شود و دارای قیمت‌های مختلفی نیز می‌باشد. از جمله مقرون به صرفه‌ترین و بهترین نوع قالب، قالب فلزی بتن است.
شناخت انواع قالب‌های بتن و کاربردهای آن می‌تواند در انتخاب بهترین قالب برای پروژه‌های ساختمانی و اهداف شما بسیار مفید باشد؛ بنابراین بررسی انواع قالب‌ها و مقرون به صرفه‌ترین نوع قالب‌ها موضوع این مقاله هست که در ادامه به آن می‌پردازیم.
انواع قالب بتن و بررسی معایب و مزایای آن‌ها
قالب‌های بتنی به عنوان وسیله و ابزاری جهت شکل دادن به بتن مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ و در انواع طرح‌های مختلف و جنس‌های گوناگون تولید می‌شوند؛ که در زیر به شرح انواع قالب‌های بتنی پرداخته شده است:
قالب فلزی بتن
قالب فلزی بتن، ساز‌ه‌ای موقتی با شکل و طرح مختلفی هست که معمولا از جنس فولاد و آلومینیوم ساخته می‌شود. این نوع از قالب بتن جزو پرکاربردترین و رایج‌ترین نوع قالب‌های بتنی هست که در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شود و از آن با توجه به نیاز پروژه برای قالب‌بندی سازه‌هایی نظیر ستون‌ها، سقف‌ها، پل‌ها، دیوارهای پیش ساخته و غیره استفاده می‌شود.
مقاومت بالا، مقاومت در برابر آتش سوزی، سطوح صاف بتن‌ریزی از جمله مزایای قالب فلزی بتن هست اما با توجه به مزایای که دارد بهای اولیه آن بالا هست.
مزایای قالب فلزی بتن
- ضریب تکرار پذیری بالایی دارد و می‌توان از آن برای پروژه‌های متعدد و مختلف استفاده کرد؛
- برای پروژه‌های بزرگ مناسب هست؛
- نصب و جداسازی آن آسان بوده؛ و
- دوام و ماندگاری بالایی دارد.
معایب قالب فلزی بتن
- بهای اولیه آن نسبت به انواع دیگر قالب‌ها بالا هست؛ و
- وزن آن سنگینی بوده و حمل و نقل آن به انرژی بیشتری نیاز دارد.
قالب پلاستیکی بتن
قالب پلاستیکی بتن یکی از رایج‌ترین قالب‌های بتنی هست که امروزه در بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدنه اصلی این قالب از جنس فلز بوده اما به دلیل این که از روکش پلاستیکی در ساخت آن استفاده شده است به آن قالب پلاستیکی می‌گویند. جنس قالب پلاستیک بتن از پلیکر ABS ساخته شده است که بسیار سبک و مقاوم بوده و مدولار هست به این معنی که در ابعاد استاندارد ساخته می‌شود و می‌توان آن را با هر ابعادی در کنار هم قرار داده و پس از به دست آوردن اندازه مورد نظر، به آسانی بتن‌ریزی انجام داد. از این قالب پلاستیکی بتن می‌توان در ساخت و تولید انواع سازه‌های بتنی از جمله دیوار بتنی، سقف دال بتنی، ستون بتنی و غیره استفاده کرد.
قابلیت استفاده از قالب پلاستیکی بتن در مناطق سردسیری و گرمسیری را از مزایای استفاده از این نوع قالب می‌توان برشمرد به این صورت که مانع از یخ‌زدگی بتن در هوای سرد و تبخیر آب لایه‌های سطحی و خشک شدن بتن در هوای گرم می‌شود. در هر صورت دوام و مقاومت کمتر این قالب‌ها نسبت به انواع دیگر و هزینه بالای آن از جمله نقطه ضعف و معایب قالب پلاستیکی بتن است که باعث شده است بسیاری از افراد، انواع دیگر قالب‌ها را ترجیح دهند.
مزایای قالب بتن پلاستیکی
- وزن کمی دارد؛
- عایق در برابر گرما و سرما هست؛
- بتن به قالب نمی‌چسبد و نیاز به تمیز کاری بعد از هر بار استفاده نیست؛ و
- مدولار بوده و در ابعاد و اندازه‌های استاندارد تولید می‌شود.
معایب قالب پلاستیکی بتن
- مقاومت کمتری نسبت به انواع قالب‌های دیگر دارد؛
- برای پروژه‌های کوچکتر مناسب بوده؛ و
- دوام کمتری دارد و برای استفاده طولانی مدت مناسب نمی‌باشد.
قالب چوبی بتن
قالب چوبی بتن یا تخته قالب‌بندی از جنس چوب بوده و در کارگاه‌های سنتی یا در محل اجرای پروژه توسط نجارها مطابق نقشه ساخته و استفاده می‌شود. در ساخت این نوع قالب بتنی از چوب‌ها و تخته‌هایی با لایه‌های مختلف و در اندازه‌های گوناگون استفاده می‌شود. این نوع از قالب برای پروژه‌های کوچک، مقرون به صرفه و ارزان قیمت مناسب بوده و انعطاف بالایی دارد و از لحاظ کار، استفاده از آن بسیار ساده و آسان بوده ولی به طور معمول طول عمر کمتری دارد.
مزایای قالب چوبی بتن
- وزن کمی دارد؛
- هزینه ساخت آن کم هست؛
- مناسب برای استفاده در پروژه‌های کوچک می‌باشد؛ و
- حمل و نقل و ساخت آن بسیار آسان و راحت است.
معایب قالب چوبی بتن
- قابل استفاده فقط برای یک دوره بوده و بعد از یک‌بار استفاده غیرقابل استفاده مجدد می‌باشد؛ و
- برای پروژه‌های بزرگتر مناسب نمی‌باشد.
قالب آجری بتن
قالب اجری بتنی به علت ارزان قیمت بودن، در دسترس بودن مصالح و آسان بودن استفاده از آن، جزو رایج‌ترین و متداول‌ترین نوع قالب‌بندی است که قالب با استفاده از ساخت دیوار آجری کوچک ایجاد می‌شود. در این نوع قالب‌بندی نوع چیدمان آجرها اهمیت زیادی دارد اگر عمق پی از 50 سانتی‌متر کمتر باشد از قالب نیم آجره و اگر عمق پی بین 50 تا 60 سانتی‌متر باشد از دیوار یک آجره استفاده می‌شود. در قالب‌بندی آجری بتنی برای چیدن دیوارها از ملات‌های سیمانی استفاده می‌شود و میزان استفاده از سیمان نیز بسیار اهمیت دارد و باید در حدود 150 تا 200 کیلوگرم بر متر‌مکعب باشد. نقطه ضعفی که این نوع قالب‌بندی بتنی دارد این است که به دلیل جذب و نفوذ آب در آن بسیار آسیب‌پذیر بوده و استحکام بالایی ندارد. همچنین بعد از چیدن آجرها و محکم شدن قالب، امکان تغییر نیز وجود ندارد. از دیگر نقاط ضعف قالب آجری بتنی اشاره به این نکته هست که معمولاً بتن‌ریزی با قالب آجری باعث برهم خوردن تراز می‌شود بنابراین باید از تراز بودن آجرها اطمینان حاصل کرد.
مزایای قالب آجری بتن
- نیاز به گودبرداری ندارد؛
- در برابر عوامل مخرب نسبتاً از خود محافظت نشان می‌دهد؛
- هزینه و قیمت تمام شده آن نسبت به دیگر انواع قالب‌ها کمتر بوده؛ و
- سرعت انجام و اجرای آن خوب است
معایب قالب آجری بتن
- پس از ایجاد این قالب امکان تغییر ابعاد و اندازه‌های آن وجود ندارد؛
- در این قالب بر روی قسمت‌هایی که کیفیت کمتری دارد یا فاقد کیفیت هست نمی‌توان کنترلی انجام داد؛ و
- فقط یک‌بار قابل استفاده می‌باشند.
چگونه قالب مناسب برای پروژه‌های ساختمانی خود انتخاب کنیم؟
یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب قالب برای پروژه‌ها، هزینه، مقدار جریان، حجم قالب بتن، ضریب تکرارپذیری و فشار و وزنی که قالب باید تحمل کند، می‌باشد. قالب چوبی برای زمانی که هزینه کار پایین باشد و همچنین زمانی که نیاز به قالب انعطاف‌پذیر باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر برای برخی افراد قیمت، مسئله مهمی باشد قالب آجری بهترین گزینه است.
به طور کلی قالب چوبی بتن و قالب فلزی بتن به دلیلی مقاومت و استحکام بیشتر و تحمل وزن و فشار زیاد در پروژه‌های عمرانی همچون پل‌ها، سد‌ها و غیره بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما قالب چوبی به علت وزن کمی که دارد و یک‌بار مصرف بوده و امکان استفاده مجدد از آن وجود ندارد بنابراین از این قالب بیشتر برای پروژه‌های کوچکتر استفاده می‌شود و برای پروژه‌های بزرگتر، قالب فلزی مناسب هست.
بهترین و مقرون به صرفه‌ترین نوع قالب بتن برای انجام پروژه‌های ساختمانی
سازه‌های بتنی از استحکام و مقاومت بسیار بالایی برخوردارند به همین علت امروز گسترش زیادی پیدا کرده و کاربرد زیادی دارند؛ اما برای ساخت این سازه‌های بتنی به قالب‌های مختلفی نیاز هست این قالب‌ها از نظر شکل، جنس و غیره به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند.
با توجه به نکاتی که در این مقاله مطرح شد می‌توان به این نتیجه رسید که انتخاب قالب مناسب به عوامل مختلفی از جمله نوع پروژه ساختمانی و سایر موارد بستگی دارد. در حال حاضر با توجه به بررسی‌ها قالب فلزی بتن از دیگر انواع قالب‌ها بسیار بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. قالب فلزی بتن با داشتن ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی همچون ضریب تکرارپذیری بالا، عمر طولانی، توان مقاومت بالا، کیفیت مرغوب بسیار مورد توجه مشتریان هست و با توجه کاربردهایی که دارد خرید آن بسیار مقرون به صرفه می‌باشد.
